Анхан шатны хичээл
Хичээл №1. Солонгос хэлний цагаан толгой 한국어 자모
Үсэг | Галиг | Үсгийн нэр | латин | кирилл | ㄱ | g/k (k) | г | 기역 ги йөг | ㄴ | n | н | 니은 ни ынь | ㄷ | d/t(t) | д | 디귿 ти гыд | ㄹ | r/l | р/л | 리을 ри ыл | ㅁ | m | м | 미음 ми ым | ㅂ | b/p (p) | б | 비읍 би ыб | ㅅ | s(t) | с(д) | 시옷 ши уд | ㅇ | ng | нг | 이응 и ын | ㅈ | j(t) | ж(д) | 지읒 жи ыд | ㅊ | ch(t) | ч(д) | 치읓 чи ыд | ㅋ | k(k) | к(г) | 키윽 ки ыг | ㅌ | t(t) | т(д) | 티읕 ти ыд | ㅍ | p(p) | п(б) | 피읖 пи ыб | ㅎ | h(t) | х(д) | 히읗 хи ыд | ㄲ | kk(k) | гг(г) | 쌍 기역 ссан ги йөг | ㄸ | tt | дд | 쌍 디귿 ссан ти гыд | ㅃ | pp | бб | 쌍 비읍 ссан би ыб | ㅆ | ss(s) | сс(д) | 쌍 시옷 ссан ши уд | ㅉ | jj | жж | 쌍 지읒 ссан жи ыд |
Солонгос эгшиг ба гийгүүлэгчийн нийлмэл 한글 자음 모음 표
| ㅏ (а) | ㅑ (я) | ㅓ (о) | ㅕ (ё) | ㅗ (у) | ㅛ (юу) | ㅜ (ү) | ㅠ (юү) | ㅡ (ы) | ㅣ (и) | ㄱ(기억) г | 가 (ka) | 갸 (кя) | 거 (ко) | 겨 (кё) | 고 (ку) | 교 (кюу) | 구 (кү) | 규 (кюү) | 그 (кы) | 기 (ки) | ㄴ(니은) н | 나 (на) | 냐 (ня) | 너 (но) | 녀 (нё) | 노 (ну) | 뇨 (нюу) | 누 (нү) | 뉴 (нюү) | 느 (ны) | 니 (ни) | ㄷ(디귿) д,т | 다 (та) | 댜 (тя) | 더 (то) | 뎌 (тё) | 도 (ту) | 됴 (тюу) | 두 (тү) | 듀 (тюү) | 드 (ты) | 디 (ти) | ㄹ(리을) р,л | 라 (ра) | 랴 (ря) | 러 (ро) | 려 (рё) | 로 (ру) | 료 (рюу) | 루 (рү) | 류 (рюү) | 르 (ры) | 리 (ри) | ㅁ(미음) м | 마 (ма) | 먀 (мя) | 머 (мо) | 며 (мё) | 모 (му) | 묘 (мюу) | 무 (мү) | 뮤 (мюү) | 므 (мы) | 미 (ми) | ㅂ(비읍) б,п | 바 (па) | 뱌 (пя) | 버 (по) | 벼 (пё) | 보 (пу) | 뵤 (пюу) | 부 (пү) | 뷰 (пюү) | 브 (пы) | 비 (пи) | ㅅ(시읏) с,ш | 사 (са) | 샤 (шя) | 서 (со) | 셔 (шё) | 소 (су) | 쇼 (шюу) | 수 (сү) | 슈 (шюү) | 스 (сы) | 시 (ши) | ㅇ(이응) "н" | 아 (а) | 야 (я) | 어 (о) | 여 (ё) | 오 (у) | 요 (юу) | 우 (ү) | 유 (юү) | 으 (ы) | 이 (и) | ㅈ(지읒) ж,ч | 자 (ча) | 쟈 (чя) | 저 (чо) | 져 (чё) | 조 (чу) | 죠 (чюу) | 주 (чү) | 쥬 (чюү) | 즈 (чы) | 지 (чи) | ㅊ(치읓) ч | 차 (ча) | 챠 (чя) | 처 (чо) | 쳐 (чё) | 초 (чу) | 쵸 (чюу) | 추 (чү) | 츄 (чюү) | 츠 (чы) | 치 (чи) | ㅋ(키읔) к,г | 카 (ka) | 캬 (кя) | 커 (ко) | 켜 (кё) | 코 (ку) | 쿄 (кюу) | 쿠 (кү) | 큐 (кюү) | 크 (кы) | 키 (ки) | ㅌ(티긑) т | 타 (та) | 탸 (тя) | 터 (то) | 텨 (тё) | 토 (ту) | 툐 (тюу) | 투 (тү) | 튜 (тюү) | 트 (ты) | 티 (ти) | ㅍ(피읖) п | 파 (па) | 퍄 (пя) | 퍼 (по) | 펴 (пё) | 포 (пу) | 표 (пюу) | 푸 (пү) | 퓨 (пюү) | 프 (пы) | 피 (пи) | ㅎ(히읗) х | 하 (ха) | 햐 (хя) | 허 (хо) | 혀 (хё) | 호 (ху) | 효 (хюу) | 후 (хү) | 휴 (хюү) | 흐 (хы) | 히 (хи) |
Гийгүүлэгч талаар нэмэлт
Хүү | ㄱ | ㄴ | ㄷ | ㄹ | ㅁ | ㅂ | ㅅ | ㅇ | ㅈ | ㅎ | Эцэг | ㅋ | | ㅌ | | | ㅍ | | | ㅊ | | эх | ㄲ | | ㄸ | | | ㅃ | ㅆ | | ㅉ |
|
Тайлбар: Хүү гийгүүлэгчид үгийн эхэнд хатуурч дуудагдана. Жишээ нь: г-к, д-т гэж, Харин үгийнд дунд орвол хэвийн дуудагдана. Эцэг гийгүүлэгчид үгийн дунд эхэнд адилхан хатуурч дуудагдана. Эх гийгүүлэгчид үгийн дунд эхэнд адилхан хэвийн дуудагдана.
Нийлмэл эгшиг
Монгол галиг | Нийлмэл эгшиг | ‘ㅇ'-р амилах | Бичих дараалал | Э | ㅐ(ㅏ+ㅣ) | 애 | ㅇ이아애 | Э | ㅔ(ㅓ+ㅣ) | 에 | ㅇㅇㅡ어에 | Еэ | ㅒ(ㅑ+ㅣ) | 얘 | ㅇ이아야얘 | Еэ | ㅖ(ㅕ+ㅣ) | 예 | ㅇㅇㅡ여예 | Ва | ㅘ (ㅗ+ㅏ) | 와 | ㅇ오외와 | үэ | ㅙ (ㅗ+ㅐ) | 왜 | ㅇ오와왜 | вэ | ㅚ (ㅗ+ㅣ) | 외 | ㅇ오외 | Во | ㅝ (ㅜ+ㅓ) | 워 | ㅇ우워 | Вэ | ㅞ (ㅜ+ㅔ) | 웨 | ㅇ우워웨 | Үи | ㅟ (ㅜ+ㅣ) | 위 | ㅇ우위 | ыи | ㅢ (ㅡ+ㅣ) | 의 | ㅇ으의 |
Дэвсгэр үсэгийг зөв дуудах 받침글자의대표소리
ㄱ | (ㄱ) г | 수박, 국, 책, 목 сүбаг, күг, чэг, муг | ㅋ | 부엌 пүог | ㄲ | 밖, 낚시 паг, наг-ши | ㄴ | (ㄴ) н | 산, 눈, 언니 сань, нүнь, онь-ни | ㄷ | (ㄷ) д | 걷다, 숟가락 кодь-да, сүд-гараг | ㅌ | 끝, 밑, 밭 гыд, мид, пад | ㅅ | 빗, 낫, 옷, 젓가락 пид, над, уд, чод-гараг | ㅈ | 빚, 낮, 낮다 пид, над, над-да | ㅊ | 빛, 낯, 꽃 пид, над, гуд | ㅎ | 히읗 хи-ыд |
Тайлбар: Дэвсгэр үсэгүүд зөвхөн (ㄱ, ㄴ, ㄷ, ㄹ, ㅁ, ㅂ, ㅇ) -р дуудагдана.
Солонгосоор зөв уншихад мөрдөгдөх дүрэм
ㄹ үсгийн ард эгшиг орсон үед "р" -ээр уншина. | 이름 | (ирым) | Нэр | 오늘은 | (унырын) | өнөөдөр бол | 할아버지 | (харабожи) | өвөө | 하루 | (харү) | нэг өдөр | 우리 | (ү-ри) | бид, манай | 나라 | (нара) | Улс | Харин бусад тохиолдолд ㄹ үсэг "ль"-ээр уншигдана. | 한국말 | (хангүнмаль) | солонгос хэл | 물 | (мүль) | ус | 날씨 | (нальши) | цаг агаар | 불법 | (пульбоб) | хууль бус | 월 | (воль) | сар (өдрийн) | 빨리 | (баль-ли) | Хурдан | 올라 | (уль-ла) | өгсөх, дээшлэх | 얼마 | (ольма) | Хэд (үнэ) | 무엇을 | (мүосыл) | Юу | 계절 | (кежоль) | Улирал | 화장실 | (хуа-жаншил) | 00 өрөө |
Тайлбар: Анхаарч унших ёстой 6 гийгүүлэгч байдаг. Үүнд: ㅅ(ㅆ), ㅈ, ㅊ, ㄷ, ㅌ, ㅎ-ээр төгссөн үг болон эдгээрийн ард ㅁ, ㄴ-ээс бусад гийгүүлэгч залгавал уг 6 гийгүүлэгчийг "ㄷ"-ээр уншина.
ㅅ | ㅆ | ㅈ | ㅊ | ㄷ | ㅌ | ㅎ | 옷 | 있다 | 낮 | 꽃 | 받다 | 긑 | 히읏 | (уд) | (ид-да) | (над) | (гуд) | (пад-да) | (гыд) | (хи-ыд) | Хувцас | Байх | өдөр | Цэцэг | Авах | Төгсгөл | Х-үсэг |
Харин уг 6 гийгүүлэгчийн ард эгшиг ирвэл өөрийнх нь дуудлагаар уншина.
옷이 | 있어요 | 낮에 | 꽃이 | 받으세요 | (уши) | (ис-сою) | (нажэ) | (гучи) | (падысэю) | Хувцас | Байна | | Цэцэг | аваарай |
ㅌ" үсгийн ард "ㅣ" орвол ㅌ-нь "ㅊ"-ээр уншигдана | 같이 | (качи) | хамт | "ㄷ" үсгийн ард "ㅣ" орвол ㄷ-нь "ㅈ"-ээр уншигдана. | 굳이 | (күжи) | зориуд | "ㄷ" үсгийн ард "ㅎ" орвол ㄷ-нь "ㅊ"-ээр уншигдана. | 닫히다 | (тачида) | хаагдах |
Тайлбар:
Үгийн эхэнд ㄱ,ㄷ,ㅈ,ㅂ нь хатуурч уншигддаг.
ㄱ - 가게 (kage) Дэлгүүр 가수 (kasu) Дуучин ㄷ - 담배 (tambe) Тамхи 다반 (taban) Цайны газар ㅈ - 자유 (chayun) Эрх чөлөө 자연 (chayon) Байгаль
ㅂ - 비누 (pinu) Гар нүүрийн саван 바다 (pada) Далай
ㅅ(ㅆ) ард ㅑ,ㅕ,ㅛ,ㅠ,ㅣ орвол "Ш"-ээр уншигдана. 시(shi) Цаг 샤워 (shyavo) Шүршүүр
와 - va 왜 - ve 외 - we 워 - vo 웨 - ve 위 - vi галиглаж уншина.
"요" ээр төгссөн зарим үсгийг "yo" оор галигладаг.
ㄹ үсгийн ард эгшиг орсон үед "r" ээр уншигдана.
이름 (irum) нэр 오늘은 (unirin) Өнөөдөр бол 할아버지 (hara-boji) Овоо 하루 (hary) 1 өдөр /бүр/ 우리 (y-ri) бид,манай 나라 (nara) улс гэж уншигдана.
Харин бусад тохиолдолд ㄹ үсэг " Л " үсгээр уншигдана.
한국말 (hangunmal) Солонгос хэл 물 (myli) Ус 날씨 (nalishi) Цаг агаар 불법 (pylibob) Хууль бус 월 (voli) Сар (Өдөр хоногийн) 빨리 (balli) Хурдан 올라 (uli-la) Өгсөх, дээшлэх 얼마 (olima) хэд (Үнэ/мөнгө/) 무엇을 (myosil) юу 화장실 (huanjanshil) Нойлийн өрөө
받침 ийн талаар Үгийн дунд орсон "ㅎ" үсэг бараг уншигдахгүй. "ㅎ" Урд юм уу ард ㄱ,ㄷ,ㅈ,ㅂ орвол "ㅎ" уншигдахгүй, харин энэ 4 гийгүүлэгч чангарч дуудагдана. Жишээ: 이렇게 (iroke) Ингэж 그렇게 (kiroke) Тэгэж 좋다 (chuta) Сайн 많다 (manta) Их, олон 그렇지만 (kirochiman) Гэвч, гэхдээ 대답하다 (tedab-ada) хариулах
"ㅎ"+ㅣ ="ㅎ"-г уншихгүй.
Жишээ:
천천히 (chon-choni) Удаан 열심히 (yolishimi) Хичээнгүй
Анхаарч унших ёстой 6 гийгүүлэгч ㅅ(ㅆ),
ㅈ,ㅊ,ㄷ,ㅌ,ㅎ-ээр төгссөн үг болон эдгээрийн ард ㅁ,ㄴ-ээс бусад гийгүүлэгч орвол уг 6 гийгүүлэгчийг "ㄷ"-ээр уншина.
Жишээ:
(ㅅ) 옷 (ud) Хувцас (ㅆ) 있다 (id-da) Байх (ㅈ) 낮 (nad) Өдөр (ㅊ) 꽃 (gud) Цэцэг (ㄷ) 받다 (pad-da) Авах (ㅌ) 끝 (gid) Төгсгөл (ㅎ) 히읏 (hi-yd) H- Үсэг
Харин уг 6 гийгүүлэгчийн ард эгшиг ирвэл өөрийн дуудлагаараа уншигдана.
Жишээ:
옷이 (ushi) Хувцас 있어요 (is-soyu) Байна. 낮에 (naje) Өдөрт 꽃이 (guchi) Цэцэг 받으세요 (padiseyu) Аваарай.
"ㅌ" + "ㅣ" = "ㅊ" 같이 (gachi) Хамт "ㄷ" + "ㅣ" = "ㅈ" 굳이 (gyji) Зориуд "ㄷ" + "ㅎ" = "ㅊ" 닫히다 (tachida) Хаагдах
(받침) гэж юу вэ?
Эгшигийн доор 1 буюу 2 гийгүүлэгч жийрэглэж бичигдсэн гийгүүлэгчийг бадчим гэнэ. Дан ба давхар бадчимтай (Гийгүүлэгчтэй) үгийн ард эгшиг орвол 2 гийгүүлэгч 2-лаа уншигдана. Бусад тохиолдолд уг гийгүүлэгч зөвхөн хаалтанд байгаа нэг үсгээр уншигдана. Үгийн дунд орсон "ㅎ" үсгийг уншихгүй гэдгийг мартав. 1. ㄱ,ㅋ,ㄲ,ㄳ,ㄺ (ㄱ)-ээр унших тохиолдол: 부엌 (pyog) гал тогоо 읽다 (ugda) Унших 읽으세요 (ilgiseyu) Уншаарай
(Үгийн хамгийн доор орсон гийгүүлэгч буюу бадчим үсгүүдийг (ㅋ,ㄱ) анхааралтай харан уншина уу!)
2. ㄴ,ㄵ,ㄶ (ㄴ)-ээр уншигдах тохиолдол: 앉다 (anda) Суух 앉으세요 (anjiseyu) Суугаарай 많아요 (manayu) Их байна
3.ㄹ,ㄼ,ㄽ,ㄾ,ㅀ (ㄹ)-ээр уншигдах тохиолдол:
여덟 (yodoli) найм 핥다 (halida) Долоох 잃어서 (iroso) Алдаад
4. ㅁ,ㄻ (ㅁ) -ээр уншигдах тохиолдол: 봄 (pum) Хавар 닮다 (tamda) Төстэй царай 닮아요 (talimayu) Адилхан юм.
5. ㅂ,ㅍ,ㅄ,ㄿ (ㅂ)-ээр уншигдах тохиолдол: 잎 (ib) Навч 없다 (obda) байхгүй 업서요 (obsoyu) байхгүй байна (алга)
Гийгүүлэгч ижилсэн ёс
Эхний гийгүүлэгч өөрчлөгдөх тохиолдол: 1. ㅂ,ㅍ үсгийн ард ㅁ,ㄴ орвол уг 2 үсгийг "ㅁ" үсгээр уншина.
합니다 (hamnida) Хийдэг 십만 (shimman) Зуун мянга
2. ㅅ(ㅆ),ㄷ,ㅌ,ㅈ,ㅊ,ㅎ -ийн ард ㅁ,ㄴ орвол уг 6 "ㄴ"-ээр уншигдана. 이삿날 (i-san nal) Нүүх өдөр 뜯는 곳 (din-in gud) урж, хуулах хэсэг 없는 것 없어요 (dmnin god obsoyo) байхгүй юм алгаа
3. ㄱ ард ㅁ,ㄴ орвол хэлний угийн "ㅇ"-ээр уншина. 박물관 (panmuliguan) Музей 한국말 (hangynmali) Солонгос хэл
Сүүлийн гийгүүлэгч өөрчлөгдөх тохиолдол: 4. ㅁ,ㄴ ард ㄹ орвол ㄹ нь "ㄴ" ээр уншигдана. 음력 (imnyog) Билгийн тоолол 대통령 (tetun-nyon) Ерөнхийлөгч
Хоёулангийнх нь дуудлага өөрчлөгдөх тохиолдол:
5.ㅂ,ㄱ ард ㄹ орвол ㄹ үсгийг "ㄴ" ээр уншина. (Дээрхи 1 ба 4-р дүрэм давхар нөлөөлж буйг ажиглана уу.) 수업료 (cyomnyu) Хичээлийн төлбөр 착룍 (chan-nyug) Газардах
6. ㄴ ард ㄹ орвол ㄹ үсгийг "ㄴ" ээр дуудах зарим үгс 판단력 (pandan-nyog) Дүгнэх чадвар 음운론 (imyn-nun) авиа судлал
7. ㄴ+ㄹ = ㄴ үсгийг нь ㄹ-ээр уншигдах зарим үгс. 연락하다 (yoi-lagkada) Холбоо барих 신라 (shil-la) Shilla uls (Solongos ulsiin ertnii ner)
8. ㄹ+ㄴ=ㄴ үсгийг "ㄹ" үсгээр уншина. 설날 (soli-lali) Цагаан сар 칼날 (kali-lali) Хутганы ир
За ингээд та бүхэн уншиж бичиж сурлаа. Одоо дүрэм!!!!
1.Хүндэтгэлийн хэлбэр -ㅂ니다/습니다: тэгэж ингэж байна, тэгдэг ингэдэг /байна, даг 4 зэрэг/ (ㅂ니다 - гийгүүлэгчээр төгссөн үйл үгэнд харин 습니다 - эгшигээр төгссөн үйл үгэнд тус тус залгаж хэрэглэнэ.)
Жич: Үйл үгийн энэ хэлбэрийг энгийн амьдралийн яриан дээр цөөхөн хэрэглэдэг.(Ажил дээрээ албан тушаалтануудтай харьцах илтгэл тавих гэх мэт нөгөө хүнээ хүндэтгэх албаны хэл гэж болно.) Жишээ: (보다) 보 : 다 보+ㅂ니다 = 봅니다 (харж байна, хардаг) vndes Хувилгах хэсэг
(오다) 좋 : 다 좋+습니다= 좋습니다 (сайхан байна, сайхан) 2.Хураангуй (Хүндэтгэлийн) хэлбэр - 아요/어요. (ㅗ,ㅏ төгссөн үйл үгэн дээр, гийгүүлэгч болон l-ээр төгссөн үгэнд тус тус залгаж хэрэглэнэ.)
Жич: Энэ хэлбэр нь маш түгээмэл хэрэглэгддэг бөгөөд харьцан ярилцагч этгээд өөрөөс нь ахмад настай эсвэл албан тушаалаар дээр хүн /захирал, дарга гэхмэт/ тохиолдолд, мөн үйлчилгээний газар их хэрэглэгддэг.
Жишээ:
(보다) 보 : 다 보+아요=봐요 (payu) үзэх үзэж байна (가다) 가 : 다 가+아요 = 가요 (kayu) явах явж байна. (먹다) 먹 : 다 먹+어요=먹어요 (mogoyu) идэх идэж байна. (마시다) 마시 : 다 마시+어요=마셔요 (mashyoyu) уух ууж байна. (좋다) 좋 : 다 좋+아=좋아요 (chuvayu) дуртай байх Дуртай байна, таалагдаж байна.
3.Өдөр тутмын хэллэг: Үйл үгэнд ямар нэгэн төгсгөл залгахгүй шууд тухайн цагт нь хувиргаж ярих хэлбэр юм. Өөрөөр хэлбэл
아요/어요-ийн төгсгөлийг нь хасан 요 төгсгөлийг хасан ярих хэлбэр.
Жишээ:
(보다) 보 : 다 봐 (pa) Үз (가다) 가 : 다 가 (ka) Яав (먹다) 먹 : 다 먹어 (mogo) Ид (마시다) 마시 : 다 마셔 (mashyo) Уу (좋다) 좋 : 다 좋아 (chuva) Сайхан байна, тэгье, за, ок Жич: Энэ хэлбэр нь захиран тушаах болон хүсэх үед хэрэглэгдэнэ гэдгийг анхаарна уу.
|